Διεθνές Συνέδριο Παιδαγωγικής «Η τέχνη ως μητρική γλώσσα» Πανεπιστήμιο Πάτρας

1ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

1-10 Σεπτέμβρη 2009

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΑΣ

ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ «Η ΤΕΧΝΗ ΩΣ ΜΗΤΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ»

ZERVAS ART PRODUCTIONS INTERNATIONAL

Mail Art - Ταχυδρομική Τέχνη,

Παγκόσμια Γλώσσα Έκφρασης και Επικοινωνίας

Ευμορφία Γκίκα Ραχούτη

Εικαστικός – Εκπαιδευτικός τέχνης

Διευθύντρια του Ευβοϊκού Κέντρο Τεχνών, Χαλκίδα.

rachoutisf@yahoo.gr

Πριν την παρουσίαση της εργασίας μου με θέμα ‘’Ταχυδρομική Τέχνη - Παγκόσμια Γλώσσα Έκφρασης και Επικοινωνίας’’ θα ήθελα να ευχαριστήσω τον διοργανωτή και πρόεδρο του τμήματος UNESCO Αχαΐας κ. Παναγιώτη Μ. Ζέρβα, για την τιμητική πρόσκληση στο Διεθνές Συνέδριο Παιδαγωγικής και στο 5ο Διεθνές Συμπόσιο Ζωγραφικής, δυο από τις σημαντικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται με δική του πρωτοβουλία στα πλαίσια του 1ου Φεστιβάλ Τέχνης και Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πάτρας.

Στην εργασία μου παρουσιάζω τις εφαρμογές της Ταχυδρομικής Τέχνης στην ελεύθερη εκπαιδευτική διαδικασία που ακολουθήθηκε από τους σπουδαστές του Ευβοϊκού Κέντρου Τεχνών στη Χαλκίδα, όπου διδάσκω το μάθημα της εικαστικής έκφρασης.

Η δημιουργική ασχολία μας με αυτή τη μορφή τέχνης άρχισε έπειτα από τη συμμετοχή μας στην διεθνή έκθεση Mail Art “Η Γυναίκα της τρίτης χιλιετίας” στη Macerata της Ιταλίας το 2008.

Έκτοτε γίναμε ένθερμοι υποστηρικτές του καλλιτεχνικού ρεύματος mail Art και ανταλλάσσουμε με φίλους σε όλο τον κόσμο τις ζωγραφιές μας, ως μορφή έκφρασης μιας παγκόσμιας γλώσσας πνευματικής επικοινωνίας, γνώσης και προσέγγισης.

Ταχυδρομική Τέχνη

Η Ταχυδρομική Τέχνη είναι ένα παγκόσμιο καλλιτεχνικό κίνημα, με ελεύθερη διακίνηση έργων, μέσω του ταχυδρομείου. Ξεκίνησε από τον Marcel Duchamp όταν το 1916 έστειλε ταχυδρομικώς τις ιδέες του σε κάρτες.

Το 1965 στη Νέα Υόρκη, πήρε μορφή επαναστατικής πράξης, από τον άγνωστο μέχρι τότε καλλιτέχνη Ray Johnson ο οποίος δημιούργησε τη σχολή δικτύου αλληλογραφίας της Νέας Υόρκης (NYCS) και εισέβαλλε με χιλιάδες διευθύνσεις στις ταχυδρομικές θυρίδες παντού, κάνοντας γνωστό το εννοιολογικό του έργο.

Με την εμφάνιση των νέων μέσων επικοινωνίας, φαξ, ψηφιακό τηλέφωνο, υπολογιστή, και τη χρίση του internet, προσέλαβε οικουμενικές διατάσεις, ώστε να θεωρείται σήμερα το πλέον ζωντανό και πολυπληθέστερο κίνημα στην ιστορία της τέχνης.
Το πλήρες όνομα του κινήματος είναι ‘’Δίκτυο Ταχυδρομικής Τέχνης Mail Art Network’’.

Χιλιάδες καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο αλλά και δημιουργικοί άνθρωποι που αγαπούν την τέχνη, μέσα από δίκτυα επικοινωνίας, ανταλλαγής, συμμετοχής, αλληλοσεβασμού και συνεργασίας, παρακάμπτουν το στεγανό σύστημα της μεσιτείας που επικρατεί στην αγορά της τέχνης. Προβάλουν και ενημερώνουν ο ένας τον άλλον για την εξέλιξη της δουλειάς και της καριέρας τους, ανταλλάσσοντας έργα, βιογραφικά, προσκλήσεις, αφίσες, καταλόγους εκθέσεων κ.α. χωρίς καμιά οικονομική συναλλαγή μεταξύ τους. Συμμετέχουν σε εκθέσεις που οργανώνουν και προωθούν οι ίδιοι, με στόχο την ελεύθερη διακίνηση ιδεών, δηλώνοντας εμπράκτως την αντίθεση τους σε αντιλήψεις εκμετάλλευσης, αποκλεισμού, ρατσισμού, και ότι άλλο προσβάλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Μεταξύ του 1950 και 1990, καλλιτέχνες, σε περισσότερες από 50 χώρες, αγκάλιασαν την ιδέα του Johnson, οργανώνοντας κοινότητες καλλιτεχνών και εκθέσεις ταχυδρομικής τέχνης, όπως ο Ελβετός H.R. Fricker, οι Αμερικανοί Michael Bidner και Harley, ο Ιάπωνας καλλιτέχνης Shozo Shimamoto, ο Ιταλός ζωγράφος και συλλέκτης έργων τέχνης Guglielmo Achille Cavellini, ο καλλιτέχνης και κριτικός μουσικής Vittore Baroni, ο καθηγητής ζωγραφικής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών Ρώμης Nunzio Solendo, ο Αμερικανός καλλιτέχνης και συνθέτης Monte Cazazza, η Αγγλίδα performer, μουσικός, συγγραφέας και καλλιτέχνης Genesis P-Orridge Breyer, η Ιταλίδα καλλιτέχνης Anna Boschi, ο Αμερικανός John M Bennett και πολλοί άλλοι.

Μετά το 1990 καλλιτέχνες με γνώση πολυμέσων, δημιούργησαν δια-δικτυακές κοινότητες Mail Art, παρέχοντας τη δυνατότητα σε πλήθος καλλιτεχνών, να προβάλουν δωρεάν τα έργα τους, να έχουν ελεύθερη πληροφόρηση, ανταλλαγή ιδεών, σκέψεων και απόψεων, χωρίς εθνικιστικές, θρησκευτικές, πολιτικές, χρωματικές, σεξουαλικές η άλλες προκαταλήψεις. Σημαντική ώθηση σ’ αυτό τον τομέα έδωσαν μέσα από web site Network οι καλλιτέχνες:
Claudio Romeo http://dododada.ning.com/
Mark Bloch http://www.panmodern.com
Hans Braumüller και Merlin http://www.crosses.net
Ruud Janssen, http://iuoma-network.ning.com
Litsa Spathi, http://www.fluxusheidelberg.org/fluxlisteuropearchive.html
και http://fluxlist.blogspot.com/2007/08/censorship-on-fluxlist.html
Ryosuke Cohen, http://www.artpool.hu/MailArt/Brain/brain_cell1.html
Frank Warren, http://www.postsecretcommunity.com
César Reglero Campos, http://boek861.com
Tartarugo, http://www.geocities.com/tartarug
Clemente Padín, http://clementepadin.blogspot.com
Fernando García Delgado, http://www.vorticeargentina.com.ar
Καθώς και η ομάδα AU+MA που δημιουργήθηκε για να δρα όταν η υπεράσπιση ανθρωπιστικών, κοινωνικών η οικολογικών προβλημάτων είναι επείγουσα και απαιτεί την αλληλεγγύη περισσοτέρων ανθρώπων:
http://identidad-globalizacion.crosses.net/index.php?lang=english

Στην Ελλάδα η Ταχυδρομική Τέχνη παραμένει ακόμη σχεδόν άγνωστη. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν να γίνονται σημαντικές προσπάθειες παρουσίασης εκθέσεων με πρώτη τη Διεθνή Έκθεση Ταχυδρομικής Τέχνης ''Ψυχεδέλεια'' του Συλλόγου ''Πολιτιστικό Προξενείο'' στην Ελασσόνα το 2006.
Ακολούθησε η 1η Μπιενάλε Ταχυδρομικής Τέχνης, που διοργάνωσε η ζωγράφος Θωμαή Κόντου στη Λάρισα το 2007.
Αξίζει να αναφερθούν επίσης οι διεθνείς εκθέσεις Mail Art που διοργάνωσε η καλλιτέχνης Γεωργία Γρηγοριάδου στη Θεσσαλονίκη το 2007 και στο ΤΕΙ Σερρών το 2008.
Καθώς και η έκθεση '' Όχι στη βία - Ναι στη δημιουργία '' του συλλόγου καλλιτεχνών Εικαστικών Τεχνών Β. Ελλάδος, στη Θεσσαλονίκη το 2009.

Το ποιο γοητευτικό στοιχείο στη ταχυδρομική τέχνη είναι ότι πέτυχε να σπάσει την απομόνωση και την περιθωριοποίηση του καλλιτεχνικού έργου και του ίδιου του καλλιτέχνη. Κάθε κάρτα που φτάνει στο ταχυδρομικό κουτί, μεταφέρει μια υπέροχη αίσθηση αισιοδοξίας και ένα μήνυμα ανθρωπιάς που ηχεί παρήγορα: Δεν είσαι μόνος!

Πολλές σημαντικές γκαλερί, μουσεία και πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο, οργανώνουν εκθέσεις, συλλογές και αρχεία Ταχυδρομικής Τέχνης, εκτιμώντας τη σημασία της ως μοντέλο ενός τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να αναπτύξουν χωρίς όρια την πολιτιστική δημιουργία. Και αυτός ο τρόπος δεν είναι άλλος από το παιχνίδι.
Η Ταχυδρομική τέχνη έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός εκπαιδευτικού παιχνιδιού με κανόνες, για μεγάλα παιδιά. Ψυχαγωγεί, καλλιεργεί, μαθαίνει και αναπτύσσει.

Φτιάχνοντας τα δικά μας καλλιτεχνικά γραμματόσημα–Artistamp!

Artistamp είναι μια μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης στο μέγεθος ενός γραμματοσήμου και προορίζεται να διακοσμήσει φακέλους και cart postal ταχυδρομικής τέχνης, διαφοροποιώντας έτσι την καλλιτεχνική επικοινωνία από την απλή αλληλογραφία.

Εκτυπωμένα σε φύλλα μπορούν να θεωρηθούν τέχνη. Άλλωστε, οτιδήποτε μπορεί να γίνει τέχνη. Δεν έχει τόση σημασία το τι υλικό είναι, γιατί τα πάντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν δημιουργικά και να ιδωθούν μέσα από ένα νέο πρίσμα.

Το όνομα artistamp, δόθηκε το 1984 από τον καλλιτέχνη Michael Bidner. Μερικά χρόνια αργότερα ο Harley επιμελήθηκε την πρώτη του ομαδική έκθεση καλλιτεχνικών γραμματοσήμων ‘’Corresponding Worlds – Artists Stamps’’, στο Allen Memorial Art Museum, Oberlin College, Oberlin, Ohio. Η έκθεση συνοδεύτηκε από ένα κατάλογο με πολυάριθμα δοκίμια, καθώς και με ένα συμπόσιο που συγκέντρωσε πολλούς από τους μεγαλύτερους αμερικανούς και καναδούς artistamp καλλιτέχνες.

Σήμερα χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν εικαστικά γραμματόσημα και αυτοσχέδιες σφραγίδες ως μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργικής πρόκλησης.
Ο δε φάκελος, συνήθως έχει τόσο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον όσο και το περιεχόμενο.

Τα δικά μας artistamp δημιουργήθηκαν παίζοντας με τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Στη συνέχεια εκτυπώθηκαν σε έγχρωμα αντίτυπα και είναι έτοιμα να ταξιδέψουν παντού, για μια ζωντανή και ανοικτή επικοινωνία με όλους εκείνους που θεωρούν ότι ο πρώτος κανόνας της ζωής είναι το παιχνίδι!

Mail Art - με τη μέθοδο της απόλυτης ελευθερίας

Τα 150 έργα ταχυδρομικής τέχνης, τα οποία προσφέρθηκαν ως ένδειξη φιλίας και αρχή επικοινωνίας στους καλλιτέχνες του 1ου Διεθνούς Φεστιβάλ Τέχνης και Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πάτρας, έγιναν το καλοκαίρι του 2009 στο Ευβοϊκό Κέντρο Τεχνών, στα πλαίσια δημιουργικού εργαστηρίου mail art, στο οποίο συμμετείχαν από κοινού διδάσκοντες και διδασκόμενοι.

Έγιναν σε μέγεθος Α4, με ελεύθερη τεχνική πάνω σε χαρτί. Η μέθοδος του πολλαπλού τυπώματος ήταν ένα μάθημα χρωματικών συνδυασμών και εκπλήξεων.

Ζωγραφιές και κολάζ που έγιναν σε μεγαλύτερο μέγεθος χαρτιού, τεμαχίστηκαν σε πολλά μικρότερα για να καλύψουν μεγαλύτερο αριθμό προσφερόμενων έργων, αποκαλύπτοντας την ισότιμη ομορφιά του μικρού μεγέθους.

Χρησιμοποιήθηκε με εφευρετικότητα κάθε υλικό ζωγραφικής και επικολλήθηκε κάθε τι που θα μπορούσε να δώσει ένα ευχάριστο αποτέλεσμα.

Χρώματα, σχέδια και ζωγραφιές, στόλισαν με φαντασία κάθε φάκελο.

Με τη χρήση ψηφιακής φωτογραφικής μηχανής μεταφέρθηκαν τα έργα στον υπολογιστή, όπου έκοψαν, έραψαν, τόνισαν και επικόλλησαν, διασκεδάζοντας με τη σύνδεση πληροφορικής - γραφιστικής για τη δημιουργία ψευδο-γραμματοσήμων.

Μέσα από τη διαδικασία της δημιουργικής πράξης mail art, ενθαρρύνθηκε η σύνθεση Τέχνης και Τεχνολογίας. Το ευχάριστο αποτέλεσμα, ήταν η δημιουργία ενός χώρου έκθεσης στο δια-δίκτυο για τα mail art έργα μας, καθώς και για τα έργα που ανταλλάσσουν μαζί μας οι απανταχού φίλοι μας.
http://mailarteviaexhibition.blogspot.com/